Deze aflevering gaat over het vrijlaten van jezelf. We bespreken de inzichten en ervaringen van Menno Molendijk met het onderwerp. Met deze podcast hopen we jou te inspireren om stappen te nemen op het gebied van groei en ontwikkeling. Welkom Menno. Eerste vraag die ik heb. Zijn we niet vrij dan?
Menno – Zijn we niet vrij dan? Nou, We zijn in potentie vrij. Maar we worden gebonden aan alle kanten door de wereld waarin we leven en ook door ons eigen hoofd, de stemmetjes in ons hoofd. Ik heb wel eens gezegd, we zijn allemaal een beetje zoals de Daltons bij Lucky Luke. Ik weet niet of je dat nog herinnert. In het stripverhaal heb je Lucky Luke, de held, en hebben we 4 criminele Daltons, Joe en Jim en nog twee anderen. Die hebben zo’n gevangenis-bal om hun been. En die gevangenis-bal die zit bij ons ook gevuld met allerlei stemmetjes en beperkingen en wij laten ons daardoor hinderen. Dat is een, dat is de hindering vanuit jezelf. En dan hebben we ook nog eens een keer natuurlijk. Wij zijn helemaal niet vrij want ik mag namelijk als ik nu in de auto stap, echt niet bij het rode stoplicht doorrijden. Want dan krijg ik een boete.
René – Daarvan zijn sommige dingen natuurlijk hartstikke terecht. Er zijn zoveel dingen die ons tegenhouden, die de maatschappij van ons vindt. Dat we iets niet doen of dat ik nu geen lange haren heb. Dat heeft te maken misschien met het feit dat ik weet dat mensen anders naar me kijken. En toch heb ik geen lange haren, denk ik dan weer. Terwijl ik ergens toch wel heel graag een snor en baard en lange haren zou willen hebben, bijvoorbeeld.
Menno – Dat heeft te maken met in welke mate je geaccepteerd wil worden. In welke mate wil je je conformeren aan datgene wat iedereen doet. Ja en, Maar ik hoop niet dat jij een pleidooi houdt om je tegen elke wet en regelgeving in te gaan.
René – Nou het gaat die kant op hoor!
Menno – Hahaha, je wordt rebelser naarmate je ouder wordt. Ja, dat kan zeker. Activistischer en rebelser. Dat is een hele goeie, Maar er zijn natuurlijk regels. Het probleem is, denk ik dat als er iets misgaat, dan stapelen we daar nieuwe regels op en zo wordt je ook steeds kleiner gemaakt. Overigens een van de mijn drijfveren ooit om organisatieadviseur te worden, en dat werd al heel snel bevestigd in het eerste jaar dat ik bezig was, was dat ik dacht dat organisaties mensen klein hielden. Maar naarmate ik meer ervaring kreeg, zag ik ook wel dat mensen eigenlijk zichzelf ook klein houden. Dat vond ik wel jammer. Omdat je daarmee niet alle kennis, ervaringen en al het potentieel wat iedereen in zich heeft, kan gebruiken.
René – De reden waarom wij natuurlijk of waarom organisaties mensen klein houden, of waarom dat vaak wel gebeurt, is omdat we organisaties ook ingericht hebben met de inzichten van Frederick Taylor. Die het hele militaire apparaat ongeveer op organisaties losliet. Ja, en nu zit ik onder het juk van chefs en moet ik dingen doen.
Menno – Je hebt gelijk. Kijk er zijn eigenlijk twee hele dominante beelden. Zie je een organisatie als een machine, en als een fabriek en organiseer je organisatie ook zo. Of zie je een organisatie als een bos waar je zaadjes plant, waar je water geeft en waar iedereen kan bloeien, kan groeien en zichzelf kan laten zien? Er is natuurlijk een middenweg. Want iets van een bepaalde structuur is wel handig. Mensen geeft dat ook een bepaalde mate van veiligheid. Maar vaak is het zo dat die structuur zo ongelooflijk beklemmend wordt dat je je in een soort dwangbuis voelt. En je niet meer vrij voelt om de dingen te doen die je graag wilde. Ik denk trouwens direct aan iets wat ooit bij de Universiteit Delft, TNO over Kwaliteit van Arbeid is gezegd. Daar zeiden ze bijvoorbeeld; ieder mens heeft behoefte aan variëteit in zijn werk. Ja dus als werkgever, als organisatie beheerder zeg maar, moet je dat ook bieden. Ieder mens wil zich ook autonoom voelen in zijn werk.
René – We hebben het zelfs In de Grondwet staan, hè? Staat in de grondwet artikel twee lid 19 of zo. We mogen in ieder geval meelullen over hoe we ons werk inrichten.
Menno – Dat is een hele leuke. Maar er is natuurlijk een schaal van kan je mee lullen, mee praten, kan je meedenken en kan je mee doen. Daar zit overigens nog tussen mee beslissen. En dat hebben we natuurlijk uitbesteed naar boven. Wij verwachten van mensen boven dat ze de goede beslissingen nemen op basis van de input die wij geven. Daar kan je allerlei kanttekeningen bij plaatsen. Overigens om het rijtje af te maken is het ook zo dat mensen significant werk willen doen. Dus het moet ertoe doen. Dat is natuurlijk een hele moeilijke maar toch. Ook al sta je in het magazijn van Amazon pakjes in te pakken. Dan nog kan je het gevoel hebben dat jij een onmisbare schakel bent in het geheel. Ik denk ook dat je zo naar organisaties moet kijken. Maar ook dus in dit kader naar mensen te kijken die daar werken. Om ze ook vrij te laten om te doen wat zij vinden dat goed en nuttig is vanuit de positie waar zij staan.
René – Maar als je dan gewoon voor de rest in jouw maatschappelijk leven kijkt. In je gezin. Daar zit ook structuur in. Daar heb je natuurlijk ook regels waarbinnen je functioneert. Je mag ze wel redelijk zelf maken. Maar hoe ga je daarmee om?
Menno – Hoe vaak zie jij dat dat de regels die je je kinderen oplegt, dat die echt worden nageleefd?
René – Nou. Ik heb twee pubers, Het is elke dag een grote discussie. Wel heel leuk hoor trouwens.
Menno – Dus je kan je gewoon afvragen of dat dat werkt. In welke mate werkt het om iemand in een klem te zetten en te verbieden? Dit mag wel, dit mag niet. En alleen maar de regels op te stapelen. Of ga je meer naar binnen kijken en ga je kijken wat iemand nou intrinsiek motiveert? Wat iemand van nature voelt op het gebied van grenzen?
Ik heb me wel eens laten vertellen dat militairen bijvoorbeeld in de oorlog, dat daar maar een klein gedeelte van daadwerkelijk schoot op de vijand, Omdat het zo’n ongelooflijke drempel is om iemand dood te schieten. Dat zit zo diep van binnen, dat je dat niet wil. Dus de vraag is, wat doen we eraan? Nou ja, we hebben op dit moment natuurlijk hele onpersoonlijke drones uitgevonden, waarbij iemand op 20.000 km afstand in een hutje, in een container zit in Amerika, en die kan besturen en die kan met een camera targetten en schieten. Ik bedoel, dat soort oplossingen komen er dan. Maar ik denk wel dat het te maken heeft met een soort natuurlijke waarden die je in je hebt. Dat je moet aansluiten bij de natuurlijke waarden van mensen, wat zij belangrijk vinden. ‘Waarden’ is ook zo’n groot woord, het is een rangorde. Het is een lijstje met, wat vind jij nou belangrijk? Dat het dan veel makkelijker gaat om mensen te sturen en in beweging te krijgen. Los van of sturen mogelijk is, maar goed.
René – Maar vrijlaten. We hebben het over vrijlaten van jezelf. En tegelijkertijd zijn we ook in de greep van de telefoon. Met mijn pubers kan je wel zeggen; we schaffen heel veel regels af. Maar ja, dan zitten kinderen van 12, 13, 14 jaar op de telefoon, de hele dag. Die tech-revolutie, die heeft ook iets gedaan met ons. Ja, met onze vrije gedachten, denk ik.
Menno – Dat is zo ja. Dus er zijn bepaalde intrinsieke motivatoren, waardoor je op je telefoon zit. Maar ook, als je misschien iets ouder bent, dat je graag de natuur in gaat. Ik zie overigens bij mijn dochters dat ze graag wandelen en graag ook wel de rust opzoeken. Maar aan de andere kant is het zeker zo. Je hebt gelijk dat dat vrijlaten of dat niet vrijlaten ook zit in de externe prikkels. Dat je gedwongen wordt om je aan bepaalde voorschriften of regels te houden. De hele vaccinatie was natuurlijk een ongelooflijke….. Dat je je daar aan moest houden.
René – Alleen al dat je gedwongen wordt je ergens aan te houden. Dat roept al ressentiment op.
Menno – Dat is niet per definitie zo. Dat is bij jou zo omdat je rebels en activistisch bent. Als je kijkt naar persoonlijkheidskenmerken van mensen, dan zijn er heel veel mensen die het heel fijn en heel rustgevend en ook heel comfortabel vinden dat iemand anders voor ze bepaalt dat je ergens aan moet voldoen.
René – Maar is dat dan qua vrij zijn de natuurlijke houding van mensen? Want ik heb jou ook wel eens ooit horen zeggen, ‘je hebt leiders en volgers nodig’. Zijn dat dan de volgers?
Menno – Nou, dat weet ik niet. Dat is niet per definitie goed. Ieder mens heeft de behoefte om zichzelf vrij te laten. Alleen de uitingsvormen daarvan zijn anders. Een meer volgzaam type heeft meer behoefte aan bijvoorbeeld harmonie. Hij heeft er meer behoefte aan om in gezamenlijkheid met collega’s of met familieleden de kerst fijn te vieren. Om daar op een hele prettige en zachtaardige manier met elkaar te zijn in plaats van misschien felle discussies te hebben en te doen. Dus de uitingsvorm is anders. Maar dat wij een verlangen hebben om vrij te zijn en om zelf te kunnen bepalen wat we willen, afhankelijk dus van onze behoefte, dat is een ding dat zeker is.
René – Maar ik ben ook best harmonieus, hoor.
Menno – Nou, ik heb moeten leren om de harmonie en de rust en de overgave te combineren met het snelle, activistische en pragmatische.
René – En in het vrijlaten, waar kan ik het beste beginnen om mezelf vrij te laten?
Menno – Kijk wat je tegenhoudt. Kijk wat je tegenhoudt. Kijk eens wat je stopt. Probeer een beetje te reflecteren op hoe je bent opgevoed. Kijk waar je werd gestimuleerd. Werd je ook gestimuleerd om bijvoorbeeld over grenzen heen te gaan? Ik ben wel eens, ook al stond er een verboden toegang bord, daar doorheen gegaan, om samen met mijn dochter dingen te bekijken en te doen. Dan geef je dus een voorbeeld wat misschien niet goed is. Ik weet het niet, maar je hoeft je niet overal wat van aan te trekken.
René – Want je test uit eigenlijk, dat zeg je ook.
Menno – Ja test uit.
René – Test waar de grenzen liggen.
Menno – Test waar de grenzen liggen, Dat is een hele goede. Test waar de grenzen liggen. En kijk gewoon wat het met je doet. Ik ben, je zou het niet zeggen, toch wel redelijk compliant, gehoorzaam in de regel. Ik ben toch wel opgevoed dat je het gezag en de autoriteit moet navolgen. Maar ja, ik heb wel een hoop bijgeleerd.
René – Mijn vader was politieagent, maar was dat helemaal niet zo hoor.
Menno – Is waar ja. Dat heb ik nooit geweten. Ik weet wel dat hij politieagent was, maar niet zo.
René – Hij leerde ons wel gewoon waar de grenzen liggen.
Menno – Ja, geleerd, mooi. Dus test waar je grenzen liggen en test hoe dat voelt. En ook misschien wat kritischer zijn, of een regel je dient of niet. Ik ben altijd, altijd op zoek naar het waarom. Niet om dan regels weg te gooien en wetten weg te gooien. Maar wel, waarom is dat?
René – Waarom mag je niet weggooien dan? Ik gooi toch echt soms wel eens wat regels weg voor mezelf hoor. Dan denk ik van echt, laat maar.
Menno – We hebben hier een discussie natuurlijk over de rekkelijken en de preciezen. Volg je de letter van de wet of volg je de geest van de wet?
René – Ja, ik volg heel erg de geest.
Menno – En er zijn mensen die echt de letter volgen. We zien dat natuurlijk dagelijks in het nieuws als iets voor de rechter gebracht wordt. Dat de rechter beslist of iets wel mag of niet mag. Omdat je ofwel in de geest van de wet, ofwel naar de letter van de wet iets hebt gedaan. Daar wordt dat uiteindelijk bepaald. In een bedrijf is dat overigens net zo. Ik krijg heel vaak terug; ‘Ja Menno, als we maar wat gaan doen, dan wordt het hier een chaos!’, ‘Ja, dan loopt alles uit de hand en in het honderd’. De vraag is of dat echt zo is. Het is een angstbeeld wat je wordt voorgehouden.
René – En de vraag is of dat erg is? Misschien moet er wel even chaos zijn voordat er weer een nieuw evenwicht is, dat misschien wel heel veel beter is.
Menno – Zo is het. Maar we kunnen slecht omgaan met chaos. Kijk, die achtergrond die jij hebt, dat heelal, die zegt het goed. Dat lijkt een chaos, maar in elke chaos is een orde. Alleen de vraag is, zie je dat? En ben je bereid om enige chaos te verduren, zodanig dat het weer tot elkaar komt en dat er dan weer een soort van orde voor die tijd is vastgesteld.
René – Oké, Menno dankjewel.
Menno – Dankjewel René.