René – Deze aflevering gaat over Balans in Geluk. We bespreken de ervaringen en inzichten van Menno Molendijk met het onderwerp en een beetje die van mij en we stippen het onderwerp kort aan, waarbij we altijd de vertaalslag naar de praktijk maken. Met deze podcast hopen we jou te inspireren om verdere stappen te nemen qua persoonlijke groei en ontwikkeling voor mens en organisatie. Voor meer informatie kijk op de site van thedevelopmentschool.com.
Menno, balans in geluk. Ik zou zeggen, je moet gewoon proberen gelukkig te zijn, toch?
Menno – Ja natuurlijk, probeer ‘gewoon’ gelukkig te zijn.
René – Is dat te makkelijk gezegd?
Menno – Nou, de vraag is, hoe doe je dat dan? Dat is wel even een dingetje. Hoe ben je gewoon gelukkig? Ik zat weer te kijken naar alle spullen die ik hierover heb. Er zijn allerlei onderzoeken geweest naar hoe je nou gelukkig kan worden. Heb je een gelukkige of heb je een ongelukkige natuur? Er is aangetoond dat ongeveer 40 tot 50% van de mate waarin wij gelukkig kunnen zijn genetisch is meegegeven, dus in biologische aanleg. 10% wordt bepaald door de externe omstandigheden waar wij van denken dat allemaal zo bepalend is als geld auto’s, mooie huizen, enzovoort. En 40% heb je een beetje vrije ruimte om dat zelf in te vullen en eraan te werken om zelf gelukkiger te worden.
René – Dus ik kan nog 90% gelukkig zijn als ik diep in de schulden zit?
Menno – Zeker. Het mooiste voorbeeld is natuurlijk, dat weten we allemaal, dat mensen in Afrika of India die helemaal niks hebben, die kunnen gewoon geweldig gelukkig zijn. Dus dat heeft daar niks mee te maken.
René – Dus iets van realisme meteen?
Menno- Het is overigens wel zo dat ander onderzoek meldt dat het optimale inkomen wat je dient te hebben om de condities te creëren om zo gelukkig mogelijk te worden ligt rond de € 70.000. Dus als je € 70.000 per jaar verdient, dan kan je daar alles van doen wat je graag zou willen doen. Daarboven neemt het geluksgevoel niet toe. Sterker nog, daar komen de zorgen bij. Dus dat is wel iets om over na te denken. Dus het streven René, is om dus dat bedrag zo ongeveer te verdienen.
René – Nou, ik doe mijn best. Maar als ik nou denk aan de Jager-Verzamelaar, die scheen ook best gelukkig zijn. Ja, we waren er niet bij. Maar zo’n 20.000 jaar geleden in dit moerasland lag hij gewoon 20 uur per dag onder een boom een beetje te doezelen. Vier uur was hij eten aan het verzamelen. Ja, die had geen € 70.000.
Menno – Nee, dat klopt. Als je op Wikipedia even zoekt, gewoon naar geluk, dan zie je dat daar een hele makkelijke definitie voor is. Geluk is ‘tevreden zijn met wat je hebt en wie je bent’. Dus ga dat doen zou ik zeggen, en alles komt goed. Daar zit natuurlijk gelijk een probleem in. Wat ik overigens ook heel vaak heb gezien en nog steeds zie bij bedrijven, maar ook bij mensen, is dat zodra je verwachtingen hebt, en verwachtingen komen niet uit. Dus de werkelijkheid in de toekomst blijkt anders te zijn dan die je in je hoofd had. Ja, dan neemt je geluksgevoel af. Dus tevreden zijn met wat je hebt en wie je bent op dit moment, nu. Dat is eigenlijk het meest belangrijk om gelukkig te zijn.
René – Doe je dat dan in je eentje?
Menno – Ja, dat is natuurlijk een hele aardige. Als je kijkt naar andere tradities, die gaan veel meer uit van een collectief. Ik vind dat wij hier wel geënt zijn op het individu. Als je kijkt naar Ubuntu, de Afrikaanse traditie die zegt; ‘Ik ben omdat jij bent, omdat wij zijn’. Met elkaar, dat heeft alles te maken met relatie. En ja, de relatie waarin we interacteren en betekenisgeving die wij uitzenden, maar ook ontvangen in relatie met iemand anders, heeft zeker een versterkend effect op je geluk.
René – Maar kan je gelukkig zijn op een onbewoond eiland. Denk jij dat?
Menno – Weet ik niet. Dan zijn er toch een aantal basale behoeften die niet worden bevredigd.
René – Terwijl de zon de hele dag schijnt?
Menno – Ja zeker. Je staat met zo’n bord te zwaaien, weet je wel, de boot die jou niet ziet. Zo’n beeld heb ik dan. Ik heb wel eens bij ook bij The Development Man, bij de mannengroep, geïnventariseerd wat we allemaal nodig hebben. Waar eigenlijk de hele simpele vraag is, ‘waar word je blij van?’ Als je kijkt naar ‘waar word je blij van’ dan zegt iedereen; er moet een bepaalde mate van veiligheid zijn, er moet een bepaalde mate van vrijheid zijn, ik wil van betekenis zijn, ik wil met mijn gezin leuke dingen doen, dankbaarheid, verbinding, intimiteit, seks, dat soort zaken. Het lijkt me lastig als je alleen op een eiland zit om dat allemaal voor elkaar te krijgen.
René – Maar nu lijkt het bijna alsof het een bucket list is die je kan afstrepen om geluk te verkrijgen. Dat is het toch ook niet lijkt me?
Menno – Nou, ik zeg het nog heel vergaand misschien. Ik zou nooit internet hiervoor raadplegen. Als je googled op ‘wat geeft mij geluk’ dan krijg je hele platte lijsten als ‘ga shoppen’, ‘ga dingen doen’ etc. Echt waar, het staat er gewoon. En dat is het natuurlijk niet. Het is dat je op een dieper niveau bevredigd moet worden. In een basale menselijke behoefte dient te worden voorzien.
Ik vind het altijd interessant om te kijken naar de as aan de ene kant tussen ‘veiligheid’ en aan de andere kant ‘vrijheid’. Hier praat Esther Perel zo veel over. Dat is een heel delicaat proces. Aan de ene kant heb je behoefte aan avontuur, aan nieuwe dingen doen, aan er op uit gaan. Maar aan de andere kant heb je ook behoefte aan veiligheid, zekerheid, een bepaalde vorm van commitment enzovoort. En dan kom je op de Yin en Yang in jezelf, het mannelijke en het vrouwelijke. Het mannelijke, je behoefte hebt om er op uit te gaan. Dit is altijd naar buiten gericht. Er op uit gaan, koers zetten, richting. Je doel en je missie, dat soort dingen scherp hebben. Aan de andere kant is er ook de overgave en de ontvankelijkheid. Maar de overgave ook aan de dingen die gebeuren in het leven en de ontvankelijkheid voor alles wat er op je pad komt. Ik heb wel eens een man in mijn groep horen zeggen; als je niet die twee vleugels van Yin en Yang allebei gebruikt en je vliegt met een vleugel, en dat doen we natuurlijk vaak met de mannelijke kant, we proberen alles na te jagen. Als je met een vleugel vliegt, dan draai je rondjes en dan kom je niet ver. Het is de bedoeling om die twee vleugels misschien allebei te gebruiken.
René – We hadden het net ook weer even over relaties. Als je diep genoeg in de natuurkunde duikt, dat heb ik natuurlijk niet gedaan maar ik weet er een heel klein beetje van. We gaan het niet weer over de middelbare school hebben, maar daar vond ik natuurkunde superleuk, jij net iets minder. Het schijnt zo te zijn dat in de natuurkunde je niet bestaat als er geen relatie is. Je bent er gewoon niet als er geen relatie is. Heeft geluk daar ook niet iets mee te maken? Je hebt altijd relaties. Op het onbewoond eiland moet je tegen je je voetbal aanpraten als die toevallig ook is aangespoeld om een relatie te hebben.
Menno – Een relatie maakt dat je in verbinding komt. En als je in verbinding komt, dan kan er ook iets optreden dat je je onderdeel voelt uitmaken van een groter geheel. Als je je onderdeel voelt uitmaken van een groter geheel, dan voel je ook de betekenisgeving van jezelf, maar ook van het grotere geheel om je heen, van het collectief.
René – Waaraan je bijdraagt.
Menno – Dat is een mannelijke uitspraak, ‘waaraan je bijdraagt’. Nee, gewoon al louter waarin je bent, waar je onderdeel van uitmaakt, zijn. Laten we even heel simplistisch doen, ‘doen’ is mannelijk, ‘zijn’ is vrouwelijk. Maar zeker, je kan daar invloed op uitoefenen. We hebben allemaal wel momenten in je leven gehad waarin je dat voelt. Ik vind het altijd mooi als je in een stadion of bij een popconcert of dat soort dingen bent. Als je met een grote groep mensen bent. Dan kan je ineens zo’n gevoel krijgen van ‘wow’. Dit overstijgt mij. Dat is een heel fijn en prettig gevoel.
Overigens, je hebt het over natuurkunde, dat is een insteek. We hebben het hier natuurlijk ook gewoon over biologie. Je maakt op dat moment endorfine aan, je maakt serotonine aan, je maakt dopamine aan en je maakt oxytocine aan. Weet je wel, dat zijn de gelukshormonen. Dat is fijn als dat gebeurt, het geeft gewoon een gelukkig gevoel.
René – Ja. Dan zou je nog zeggen, het is een soort, ik wil gradueel meer worden of zo. Als ik maar genoeg oxytocine, dopamine, weet ik veel wat, aanmaak. Maar toch moet je ergens een balans hebben. Je kan toch niet stikken in een wereld van blije eikels?
Menno – Dat gaat ook niet natuurlijk. Ons leven gaat gewoon in de golfbewegingen, ups en downs. Iedereen maakt mooie tijden mee en minder mooie tijden. In geluk heb je geluksmomenten. In het Sanskriet hebben ze het over ‘sat chit ananda’; waarheid, bewustzijn en bliss. Bliss is eigenlijk een soort continue staat van geluk. Wat is het niveau dat jij hebt dat je voortdurend een geluksgevoel ervaart? Op een schaal van nul tot 100, hoe hoog is dat? Dat zijn ook aspecten als liefde en liefdesgevoel. Ben je altijd verliefd? Heb je daarvoor een object nodig, waarop je verliefd bent? Of iemand waarop je verliefd bent?
René – Ben jij altijd verliefd dan?
Menno – Nee, ik ben helemaal niet altijd verliefd.
René – Zijn er überhaupt mensen die altijd verliefd zijn?
Menno – Ja, er zijn mensen die altijd verliefd zijn. Maar verwar dat niet met dat ze altijd verliefd zijn op jou of op iets. Maar dat is een geluksgevoel wat er dus permanent is. En dat komt ook wel weer terug helaas op die 50% genetische aanleg. Voor sommige mensen is dit wat makkelijker om te ervaren, te voelen vooral. En dan lopen we tegen een ander punt aan. Misschien heb je dat gevoel wel en stroomt het door je lichaam heen en is die levensenergie in jou aanwezig maar voel je het niet. Dus het is ook een kwestie van je heel erg bewust worden, heel erg leren voelen en onder woorden kunnen brengen wat je dan voelt.
René – Ja en dat is best moeilijk. Ik zit ook te denken, is er ook de invloed van leeftijd? Mannen en vrouwen hebben ook een hele andere hormoonhuishouding. Dus de invloed man-vrouw is ook heel groot. Wij zijn allebei midden 50 inmiddels, leeftijd doet ook iets.
Menno – Ja met wat hè? Want ook in dit kader, er is een Engels onderzoek waarin staat dat je gemiddeld 3 keer in je leven verliefd wordt. Niet meer.
René – Ja, maar daar geldt weer voor sommige mensen een keer en sommige mensen 100 keer.
Menno – Je hebt helemaal gelijk, zeker weten. Ik ga even uit van het gemiddelde en ik vind dat wel interessant. Je hebt een professor, Douwe Draaisma, die heeft het over herinneringen en geheugen. ‘Waarom het leven sneller gaat naarmate je ouder wordt’? Ja, waarom? Omdat je niet al die eerste indrukken en eerste ervaringen meer hebt. Als iets nieuw is, dan is het een ongelooflijke imprint. De eerste keer dat je met iemand naar bed ging, dat weet je nog. Ja, maar nummer 2495, dat weet je echt niet meer.
René – Nee, maar je gaat altijd voor de eerste keer met nummer 495 naar bed?
Menno – Ja dat wel. Maar helaas, het maakt niet zo’n indruk als de allereerste keer. Dat ebt gewoon weg naarmate je ouder wordt.
René – Mijn tweede keer maakte meer indruk.
Menno – Oh ja, hahahaha.
René – Met Marleen, voor als ze kijkt.
Menno – We zullen dit even naar haar doorsturen. Nee, maar weet je, het zit gewoon in de eerste series. De eerste series van iets maakt indruk, daarna niet meer. Ik heb mensen gesproken, mannen, die dan voor de zoveelste keer een nieuwe Porsche gingen kopen. Dat maakt niet meer zo’n indruk.
René – Echt, nee, maar ik vind Porsche vergelijken met seks, dat vind ik ook echt zo jaren negentig.
Menno – Ja, ja, René, uiteraard. Maar we leven toch nog steeds in een enorme materie-georiënteerde en bezits-georiënteerde maatschappij. Dus ja, het is gewoon belangrijk.
René – Wil ik niet aan meedoen. Even de 3 punten die, hoe kan ik werken aan mijn balans in geluk? Waar moet ik mee beginnen?
Menno – Ik zou het heel erg leuk vinden als je op regelmatige basis zou nadenken of dat je blij bent of niet zo blij bent. Waar dat dan aan ligt. Wat gebeurt er dan in de omstandigheden en hoe ga je daarmee om? Dat is al heel wat. Het is een heel groot onderwerp, waar ongelooflijke boekenkasten, bibliotheken van vol staan. Er is heel veel over gezegd en geschreven. Er is niet echt een heel eenduidig antwoord op. Als je oude teksten leest van een paar 1000 jaar geleden, die komen gewoon allemaal op hetzelfde neer. Die zeggen allemaal hetzelfde in termen van intimiteit, verbinding, enzovoort. Het zou fijn zijn als je naar jezelf kijkt wat jou gelukkig maakt. Op welke momenten ervaar je dat dan? Als je dat doet, dan herken je ook de situaties beter in de toekomst. Als je weer in zo’n situatie zit.
René – In zo’n situatie zit?
Menno – Je kan het niet afdwingen. Maar ik bedoel, je herkent het iets beter. En ja, een praktische bucketlist heb ik niet. Sorry.
René – Nou, ja, mag ik dan ja? Ik heb er wel een, denk ik. Ja, wees gewoon eens echt tevreden inderdaad. Bedenk gewoon; ‘ik ben hiermee tevreden’. Dat kan je wel afdwingen. Het is gewoon goed zoals het is.
Menno – ‘Accept the situation as it is’.
René – ‘Accept the situation as it is’ ja. Het is gewoon goed. Al heeft het universum misschien andere plannen met wat ik uiteindelijk moet doen dan dat ik zelf een paar uur of een paar dagen of een paar maanden geleden had. Accepteren en tevreden zijn. Dat heeft mij in ieder geval heel veel geholpen.
Menno – Dankjewel, René.
René – Jij ook dankjewel Menno.